Giải quyết tranh chấp thương mại theo lối hiện đại

Sự phục hồi của thị trường kinh tế thế giới đang tạo đà phát triển liên tiếp cho các doanh nghiệp. Kéo theo đó là hoạt động mang tính pháp lý về những thỏa thuận, giao kết trong kinh doanh. Có thể chứa đựng cả Bí mật kinh doanh, công thức và sáng chế mang giá trị cốt lõi là vũ khí duy nhất để giúp một doanh nghiệp có thể cạnh tranh với những doanh nghiệp khác cùng ngành cùng lĩnh vực trên thị trường và hơn thế đây có thể là yếu tố quyết định thắng bại để giúp một doanh nghiệp có thể tồn tại.

Hoạt động thương mại gắn liền với lợi ích của các chủ thể thực hiện, ông bà ta có câu “Thương trường như chiến trường” là hoàn toàn phù hợp. Chiến trường là nơi ta phải chiến đấu đến một mất một còn đễ giữ mạng sống, lẽ sống. Thương trường cũng tương tự và lại còn là nơi ta chiến đấu để dành thị phần. Tranh chấp là điều khó tránh khỏi trong các hoạt động kinh doanh. Khi phát sinh tranh chấp, việc chọn phương pháp giải quyết hiệu quả và công bằng là vô cùng quan trọng.

Trọng tài thương mại là phương thức giải quyết tranh chấp nhanh chóng mà không phải thông qua hoạt động tố tụng tại tòa án nhằm giải quyết phát sinh trong kinh doanh thương mại đã được các bên thỏa thuận và tiến hành theo trình tự của pháp luật.

Ưu điểm nổi bật nhất của trọng tài thương mại là tốc độ giải quyết tranh chấp một cách nhanh chóng và tính bảo mật cao hơn so với quá trình xét xử tại tòa án, thường kéo dài do quá tải và các thủ tục pháp lý phức tạp, trọng tài thương mại có thể hoàn tất trong một thời gian ngắn hơn rất nhiều. Điều này giúp các bên liên quan tiết kiệm thời gian, tăng tốc khôi phục hoạt động kinh doanh bình thường và giảm thiểu tác động tiêu cực đến công việc.

Khi giải quyết tranh chấp qua tòa án, các phiên tòa thường công khai, dễ dàng làm lộ thông tin nhạy cảm của doanh nghiệp. Ngược lại, trọng tài thương mại cho phép các bên giữ kín các thông tin liên quan, bảo vệ bí mật kinh doanh và uy tín của doanh nghiệp. 

Trọng tài thương mại cho phép các bên tự do thỏa thuận về quy trình giải quyết tranh chấp, từ việc chọn trọng tài viên, địa điểm, ngôn ngữ sử dụng đến các quy định cụ thể về bằng chứng và xét xử. 

Thẩm quyền giải quyết tranh chấp của trọng tài quy định tại điều 2 luật Trọng tài thương mại năm 2010 như sau:

1. Tranh chấp giữa các bên phát sinh từ hoạt động thương mại.
2. Tranh chấp phát sinh giữa các bên trong đó ít nhất một bên có hoạt động thương mại.
3. Tranh chấp khác giữa các bên mà pháp luật quy định được giải quyết bằng Trọng tài.

Cách thức để có thể lựa chọn hình thức giải quyết bằng Trọng tài Thương mại chỉ cần trong hợp đồng giao kết giữa các chủ thể kinh doanh có thỏa thuận nội dung về việc Mọi tranh chấp phát sinh trong quá trình thực hiện hợp đồng thì các bên được lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp tại Tòa án hoặc lựa chọn “Trung tâm trọng tài thương mại” để giải quyết theo quy định.

Quyết định của trọng tài thường có tính ràng buộc pháp lý cao có giá trị như một bản án của toà và khó bị kháng cáo. Theoquy định tại khoản 5 điều 4 luật Trọng tài thương mại 2010 thì quyết định của trọng tài mang giá tri chung thẩm và các đương sự không có quyền kháng cáo kháng nghị quyết định này. Cũng tại điều 67 của Luật này nêu rõ phán quyết của trọng tài được thi hành theo quy định của pháp luật về thi hành án dân sự.

Trọng tài thương mại là một công cụ hữu ích và hiệu quả để giải quyết tranh chấp trong kinh doanh. Với những lợi ích về tốc độ, bảo mật, chuyên môn, tính ràng buộc, tiết kiệm chi phí và sự linh hoạt, trọng tài thương mại đã và đang được nhiều doanh nghiệp lựa chọn như một giải pháp tối ưu.