Tọa đàm “Giá trị giao thoa văn hóa âm nhạc truyền thống Nam Bộ”

Tại tọa đàm, các khách mời đã có những chia sẻ và bày tỏ quan điểm cũng như những kỷ niệm đặc biệt của mình trong quá trình tìm kiếm sự giao thoa văn hóa Đông - Tây, bàn luận về chủ đề “Nước trong văn hóa và âm nhạc”, vai trò của việc giao thoa âm nhạc trong việc tăng sức mạnh biểu cảm bài bản và sân khấu cải lương Nam Bộ, tiểu mục phân tích về đàn ghi-ta phím lõm và bài tân cổ giao duyên, phân tích vai trò của nhạc nền trong sân khấu cải lương và thị phạm hát chặp cải lương.

Thông qua buổi gặp gỡ và giao lưu chia sẻ, CLB Nghiên cứu và Vinh danh Văn hóa Nam Bộ mong muốn giới thiệu và vinh danh những giá trị văn hóa âm nhạc truyền thống quý báu của vùng Nam bộ, đặc biệt là nghệ thuật đờn ca tài tử, tôn vinh những công lao của các nhà nghiên cứu, giảng dạy, biểu diễn âm nhạc truyền thống. Đồng thời, từ những hoạt động, CLB hi vọng góp phần trong công cuộc bảo tồn, giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa âm nhạc truyền thống và nâng cao ý thức trong cộng đồng.

Bên cạnh đó, tại buổi toạ đàm, nhiều chi tiết thú vị đã được các diễn giả chia sẻ, chẳng hạn như điệu múa Khmer trên nền bài Lưu thủy, một sự kết hợp độc đáo ít người biết đến.

Lưu Thủy cũng chính là bản đầu tiên trong 20 bài bản tổ của đờn ca tài tử Nam Bộ, nghĩa là nước chảy.

Câu hỏi “tại sao bài múa Khmer không múa trên nền âm nhạc dân tộc Khmer mà được múa trên nền bài Lưu thủy, một trong những bài bản cổ và được sử dụng nhiều trong đờn ca tài tử?” cũng được giải đáp tại chương trình.

TS Nguyễn Lê Tuyên đến từ Bộ Giáo dục và Đào tạo Quốc gia Úc, cựu Giảng viên trường Đại học Quốc gia Úc đã công bố bức ảnh từ những năm 1900. Bức hình gồm cô vũ công người Pháp mặc trang phục truyền thống Khmer đang múa cùng vũ đoàn, ở phía phải là hình ảnh ban nhạc đờn ca tài tử có đờn tranh, kìm, gáo… đang đệm cho nghệ sĩ múa.

Theo tìm hiểu, đây là ban tài tử của ông Nguyễn Tống Triều. Khi tìm hiểu sâu hơn, ông Tuyên cho biết đây là bức ảnh được chụp tại Nhà hát Đông Dương trong cuộc triển lãm toàn cầu tại Pháp.

Cô đào nổi tiếng của Pháp Cleo de Merode mặc trang phục truyền thống và múa truyền thống Khmer trên nền âm nhạc tài tử.

“Tôi chỉ đọc và biết đó là bài bản cổ, từ tiếng Pháp dịch ra nghĩa là “nước chảy”. Khi trao đổi với Ths Huỳnh Khải, cựu Trưởng khoa Âm nhạc truyền thống – Nhạc viện TP HCM thì xác định bài nhạc phần lớn là giai điệu của bài Lưu thủy, có một số âm giai của dân tộc Khmer và vài giai điệu khác ở Nam Bộ…”, TS Nguyễn Lê Tuyên chia sẻ.

Ngoài ra, buổi tọa đàm còn chia sẻ nhiều thông tin quý giá về sự giao thoa của văn hóa âm nhạc truyền thống Nam Bộ.

Đặc biệt, tại chương trình, yếu tố “nước” trong văn hoá âm nhạc truyền thống Nam Bộ đã được làm rõ.

Ths, Diễn giả văn hóa Hồ Nhựt Quang - Chủ nhiệm CLB Nghiên cứu và Vinh danh Văn Hóa Nam Bộ nhấn mạnh, trong văn hóa, âm nhạc truyền thống Nam Bộ, yếu tố “nước” không chỉ là nước hiện diện ở con sông, kênh rạch mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến cách sống, tư duy và cảm thức âm nhạc của người Nam Bộ.

Âm hưởng của nước trong âm nhạc thể hiện qua những giai điệu mềm mại, trữ tình, uyển chuyển như sóng nước.

Các nhạc cụ như sáo, đàn bầu, đàn tranh cũng như các thể loại như dân ca, tân cổ giao duyên đều thể hiện rõ nét sắc thái âm nhạc gắn liền với yếu tố thủy thanh.

“Việc hiểu và vận dụng yếu tố "nước" trong âm nhạc truyền thống Nam Bộ là rất quan trọng, vì đây là một trong những đặc trưng cốt lõi của bản sắc văn hóa vùng này”, diễn giả Hồ Nhựt Quang chia sẻ.

Chương trình càng sôi nổi hơn khi đề tài cây đàn ghi-ta phím lõm xuất hiện trong âm nhạc truyền thống Nam Bộ và thể loại tân cổ giao duyên, sản phẩm của sự giao thoa văn hóa, kết hợp giữa cổ điển và hiện đại.

Tất cả đã tạo ra những giai điệu vừa mang âm hưởng truyền thống, vừa tiếp thu các yếu tố mới, làm phong phú thêm cái đẹp của âm nhạc cải lương và cũng là một ví dụ điển hình về sự kết hợp giữa các yếu tố Đông - Tây.