Chính sách kịp thời ‘giảm sốc’ cho thị trường lao động

Doanh nghiệp, cơ sở giáo dục nghề nghiệp, người học cần chung tay để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng nhu cầu của thị trường

3 chủ thể chung tay nâng cao chất lượng nguồn nhân lực

Chia sẻ tại tọa đàm “Các giải pháp đào tạo nhân lực có kỹ năng nghề góp phần bảo đảm chuỗi cung ứng lao động khôi phục sản xuất, kinh doanh, phát triển kinh tế-xã hội" ngày 22/10, Tổng cục trưởng Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp Trương Anh Dũng cho rằng, đại dịch COVID-19 đã làm gián đoạn chuỗi cung ứng lao động của các ngành kinh tế, đồng thời tạo nên những thách thức to lớn về việc làm và kỹ năng nghề của thị trường lao động hiện tại và tương lai.

“Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) cho rằng, những ảnh hưởng sâu sắc của sự phát triển công nghệ, chuyển đổi mô hình phát triển và đại dịch COVID-19 đang tạo ra những thay đổi mạnh mẽ của thế giới việc làm và thúc đẩy nhu cầu nâng cao kỹ năng lao động. Dự báo đến năm 2025, thời gian dành cho các công việc hiện tại của con người và máy móc sẽ bằng nhau; khoảng 40% người lao động sẽ cần được đào tạo lại; 84% người sử dụng lao động sẽ chuyển sang số hóa nhanh chóng các quy trình làm việc; một số lượng lớn công ty cũng dự kiến sẽ thay đổi địa điểm, chuỗi giá trị và quy mô lực lượng lao động do các yếu tố công nghệ tác động”, ông Trương Anh Dũng thông tin.

Trong bối cảnh chung đó, ông Trương Anh Dũng nhấn mạnh, Việt Nam cũng không là ngoại lệ nếu không có những giải pháp tốt cho vấn đề này.

Bà Đỗ Thị Thúy Hương, Phó Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam nêu thực tế, hiện nay các DN FDI vẫn đánh giá đào tạo của lao động Việt Nam chưa theo kịp nhu cầu của DN. Hầu hết DN khi tuyển công nhân đều phải đào tạo lại, mất ít nhất 1 tuần đến cả tháng với lao động giản đơn, còn với công nhân đứng máy phải mất vài tháng, hoặc cử ra nước ngoài để đào tạo lại...

Đưa ra ví dụ cụ thể trong ngành công nghiệp điện tử, bà Đỗ Thị Thúy Hương cho biết, Việt Nam đang là địa điểm thu hút nhiều "ông lớn" về công nghiệp điện tử trên thế giới, 6 công ty điện tử lớn nhất đã có mặt ở Việt Nam. Tuy nhiên, ngành công nghiệp điện tử đang thiếu lao động sau dịch. Tính tới ngày 21/10, các DN điện tử phía nam mới thu hút được khoảng 60-70% lao động quay trở lại làm việc. Nếu tuyển mới, DN sẽ lại phải giải “bài toán” về đào tạo lại lao động để đáp ứng yêu cầu sản xuất.

Việt Nam cũng như nhiều quốc gia trên thế giới đang gặp phải tình trạng khi dịch COVID-19 xảy ra thì tỉ lệ thất nghiệp rất lớn, lao động rời thị trường nhiều. Ngược lại khi kinh tế phục hồi, DN sản xuất trở lại thì thiếu hụt lao động xảy ra.

Trong bối cảnh như vậy, ông Trương Anh Dũng cho rằng, DN cần nhân lực có kỹ năng nghề để sản xuất kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh. Các cơ sở giáo dục nghề nghiệp cần DN để cho người học thực hành, thực tập và nắm bắt nhu cầu để đào tạo. Người học, người lao động cần việc làm, cần sinh kế. “Chính vì vậy, việc đào tạo nghề nghiệp, góp phần khôi phục thị trường lao động là một thách thức lớn và còn rất nhiều vấn đề phải giải quyết, cần sự chung tay của cả 3 chủ thể nói trên”, ông Trương Anh Dũng nhận định.

Nghị quyết 128 mở cánh cửa phục hồi thị trường lao động

Theo ông Trương Anh Dũng, thời gian qua Chính phủ đã ban hành và thực thi hàng loạt chính sách hỗ trợ DN, người dân, người lao động. Đặc biệt, ngày 11/10, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 128/NQ-CP quy định tạm thời “Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19”, tạo khung khổ chính sách nhất quán để triển khai thực hiện, tránh cát cứ, cục bộ. Điều này có ý nghĩa quan trọng, mở cánh cửa cho thị trường lao động, bảo đảm vận hành thông suốt.

“Những chính sách kịp thời đã góp phần làm ‘giảm sốc’cho thị trường lao động, hạn chế các tác động tiêu cực của dịch bệnh và tạo điều kiện tốt để mở cửa, khôi phục lại các hoạt động kinh tế”, ông Trương Anh Dũng khẳng định.

Nghị quyết 128 đã giao Bộ LĐTB&XH đề xuất các giải pháp khôi phục thị trường lao động. Theo dự thảo Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế giai đoạn 2022-2023 đang được xây dựng, việc hỗ trợ an sinh xã hội, đào tạo nghề, phát triển thị trường lao động là một trong những nội dung quan trọng. Nhiều giải pháp đang được nghiên cứu để hỗ trợ các DN, trong đó có vấn đề đào tạo nghề nghiệp để góp phần bảo đảm chuỗi cung ứng lao động, giúp DN phục hồi sản xuất, kinh doanh.

Để khôi phục lại thị trường lao động và đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, ông Vũ Xuân Hùng, Vụ trưởng Vụ Đào tạo chính quy cho biết, Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp đang xây dựng 2 phương án. Phương án 1 là đưa học sinh, sinh viên đi thực hành, thực tập tại DN. Theo đó, đưa 500.000 học sinh, sinh viên cơ bản (năm 1, năm 2), 500.000 học sinh sinh viên thành thạo (năm 2 hoặc năm 3) vào làm việc tại DN. Trong đó, riêng khu vực trọng điểm Đông Nam Bộ có khoảng gần 200.000 học sinh, sinh viên thuộc cơ sở giáo dục nghề nghiệp có thể tham gia tại DN.

Phương án 2 là tiếp tục đẩy mạnh tuyển sinh, tổ chức đào tạo ở các trình độ của giáo dục nghề nghiệp. Theo đó, học sinh, sinh viên sẽ được vừa học vừa làm tại DN để đảm bảo nâng cao tay nghề.

Ông Vũ Xuân Hùng cho rằng, 2 phương án trên có thể huy động được học sinh, sinh viên tham gia hoạt động sản xuất kinh doanh trong bối cảnh COVID-19 đang cần người lao động, cũng như đảm bảo được mục tiêu nâng cao tay nghề cho học sinh, sinh viên. Cùng với đó là tăng cường đào tạo nghề cung ứng cho DN, góp phần bảo đảm chuỗi cung ứng lao động, khôi phục sản xuất, kinh doanh.

PGS.TS. Trần Quốc Toản, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ nhìn nhận, việc thu hút người lao động quay trở lại là bài toán của chính sách. Để DN khôi phục sản xuất, một yêu cầu quan trọng nhất là người lao động quay trở lại sản xuất. Ông Trần Quốc Toản cho rằng, việc khôi phục lại hoạt động DN cần 4 chính sách, đó là phúc lợi cho lao động nhập cư, chính sách xã hội và an sinh xã hội, y tế phòng chống dịch và đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Thu Cúc