Đổi mới sáng tạo - những điều diệu kỳ để phát triển kinh tế nông nghiệp

Là quốc gia - dân tộc hình thành và phát triển trên nền tảng văn minh nông nghiệp lúa nước, “tam nông” là trụ cột của chính sách quốc gia trong mọi thời kỳ. Nếu như trải qua hàng nghìn năm lịch sử, nông nghiệp, nông dân, nông thôn biến chuyển chậm chạp, thì trong khoảng thập niên qua lại biến đổi với tốc độ nhanh chóng, cường độ mạnh mẽ, nhịp độ khẩn trương, nhờ sự thúc đẩy bởi động lực nội sinh và đòn bẩy chính sách, lực đẩy của kinh tế thị trường và áp lực của hội nhập quốc tế. Đặc biệt, trong thời gian gần đây với nhiều thách thức như sự đứt gãy của chuỗi cung ứng toàn cầu, suy giảm của nguồn nguyên liệu, gia tăng số doanh nghiệp giảm quy mô hoặc đóng cửa vĩnh viễn; vấn đề già hóa dân số, thiếu hụt lương thực, ô nhiễm tài nguyên hay việc kiểm soát sự phát triển của trí tuệ nhân tạo... Tất cả những thách thức đó đòi hỏi nỗ lực không phải chỉ của một cá nhân, một tập thể, một quốc gia đơn lẻ, mà phải là sự đồng nhất trong tư duy, hành động của cả thế giới trong đó có Việt Nam, với chủ trương phát triển bền vững trong bối cảnh chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, đặc biệt là phát triển kinh tế nông nghiệp bằng ứng dụng KH&CN, đổi mới sáng tạo, sáng chế hữu ích một mặt vừa phát huy được tài nguyên bản địa, một mặt tận dụng được sức mạnh của thời đại, đó là sức mạnh của tri thức nhân loại, trong đó có các sáng chế đổi mới sáng tạo.

Từ tình hình tình hình thực tế đó, Đảng, nhà nước đã ban hành nhiều văn bản, chính sách về khuyến khích, hỗ trợ đổi mới, sáng tạo, chuyển giao công nghệ, Sở hữu trí tuệ, các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa,... đặc biệt là mới đây Thủ tướng Chính phủ ban hành Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến 2025” (QĐ 844), Đề án “Chiến lược phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đến 2030” (QĐ 569). Điều đó thể hiện rõ chủ trương, chính sách khuyến khích đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp, thu hút, sử dụng có hiệu quả nguồn lực đầu tư cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong đó “Sáng chế” là điều cốt lõi được khuyến khích phát huy, chú trọng là “Sáng chế” phục vụ cho kinh tế ngành nông nghiệp.

Nhờ có chính sách phù hợp đã tạo động lực và hỗ trợ kịp thời, với tinh thần sáng tạo, cần cù, tự lực cánh sinh, nông dân Việt Nam đã hăng hái sản xuất, chủ động sáng tạo, chấp nhận cạnh tranh trên thị trường. Mặc dù có xuất phát điểm rất thấp và đối diện với những thách thức lớn lao của thị trường và thời tiết, nhưng người nông dân Việt Nam đã nhanh chóng làm quen với sản xuất hàng hóa, chủ động sáng tạo và áp dụng có hiệu quả KH&CN, huy động nội lực, khắc phục khó khăn tạo nên những thành công to lớn trong sản xuất kinh doanh. Sự hình thành và phát triển thành công của nhiều mặt hàng nông sản nổi tiếng của Việt Nam như cà phê, hạt điều, trái cây, thủy sản, đồ gỗ,... chủ yếu nhờ sự năng động và sáng tạo của nông dân cùng với sự đồng hành của doanh nghiệp nông nghiệp và các nhà khoa học.

Trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0, sáng chế gắn với đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp là một động lực mới cho sự tăng trưởng và phát triển của nền kinh tế và xã hội. Các quốc gia và doanh nghiệp trên thế giới đang đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu, phát triển, ứng dụng và chuyển giao các công nghệ mới, sáng chế hữu ích, nhằm tạo ra những sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh mới, mang lại giá trị gia tăng cao, có thể thấy vài trò của các Sáng chế đều có vị trí quan trọng trong các loại hình doanh nghiệp, tài sản trí tuệ là một trong những tài sản quan trọng và có tính quyết định đến năng lực sản xuất kinh doanh và chuyển đổi mô hình tăng trưởng bền vững, điển hình như:

VinFast: Là Công ty nổi tiếng với những sáng chế và bản quyền kiểu dáng công nghiệp, là công ty sản xuất ô tô, xe máy điện, xe đạp điện đầu tiên của Việt Nam, được thành lập vào năm 2017 bởi Tập đoàn Vingroup. VinFast đã sáng chế và đưa ra thị trường nhiều dòng xe có thiết kế đẹp, chất lượng cao, giá cả hợp lý, phù hợp với nhu cầu và sở thích của người tiêu dùng Việt Nam. VinFast cũng đã đạt được nhiều thành tựu và giải thưởng quốc tế, như: Giải thưởng thiết kế ô tô quốc tế A’Design Award 2020, Giải thưởng xe hơi của năm 2020 tại Đông Nam Á, Giải thưởng xe hơi của năm 2020 tại Việt Nam, Giải thưởng xe hơi của năm 2021 tại Đông Nam Á.

RiceStraw: Là một dự án khởi nghiệp của nhóm sinh viên Đại học Bách khoa Hà Nội, được thành lập vào năm 2019. RiceStraw đã sáng chế ra ống hút bằng rơm lúa, là một sản phẩm thân thiện với môi trường, có thể phân hủy tự nhiên, giảm thiểu rác thải nhựa. RiceStraw đã được nhiều nhà hàng, quán cà phê, khách sạn sử dụng, và cũng đã xuất khẩu sang nhiều quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức, Pháp, Mỹ. Điều đó cho thấy sự sáng chế từ nông nghiệp và phụ phẩm bản địa lại có sức lan tỏa và thị trường toàn cầu.

Abivin: Là một Công ty khởi nghiệp công nghệ, Abivin đã sáng chế ra nền tảng quản lý chuỗi cung ứng thông minh, dựa trên trí tuệ nhân tạo, học máy, big data. Nền tảng này giúp các doanh nghiệp tối ưu hóa các hoạt động vận tải, kho bãi, dự báo nhu cầu, giảm chi phí, tăng hiệu quả. Abivin đã được nhiều khách hàng lớn tin dùng, như: FrieslandCampina, Kospa Logistics, A.O.Smith, Unilever, Habeco. Abivin cũng đã đạt được nhiều giải thưởng quốc tế, như: Giải thưởng khởi nghiệp toàn cầu 2019 của Startup World Cup, Giải thưởng khởi nghiệp đổi mới sáng tạo 2019 của Techfest Việt Nam. Abivin được xem là Startup thành công từ bản quyền và sáng chế số.

Nguyễn Văn Lĩnh: Là nhà sáng chế xuất phát từ thực tiễn sản xuất, là Giám đốc Công ty TNHH Cơ khí Chế tạo máy và thiết bị máy nông nghiệp. Nhà sáng chế Nguyễn Văn Lĩnh đã sáng tạo và cải tiến rất nhiều máy móc phục vụ nông nghiệp, các sáng chế đến từ thực tế sản xuất kinh doanh và những vấn đề phát sinh trong quá trình thực tế trên địa bàn Tỉnh Bình Phước. Hiện tại Nhà sáng chế Lĩnh đã cho ra đời hơn 10 loại thiết bị máy móc từ các bằng sáng chế và giải pháp hữu ích trong đó có nhiều sáng chế đã chứng minh được hiệu quả trong sản xuất và thương mại hóa cao.

Những sáng chế gắn với đổi mới sáng tạo (Innovention), khởi nghiệp trên đây là những minh chứng cho sự nỗ lực, sáng tạo, khát vọng của người Việt Nam trong thời đại mới. Chúng ta cần tiếp tục khuyến khích, hỗ trợ, tôn vinh những sáng chế, đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển bền vững của đất nước.

Việt Nam Innovation Hub với sứ mệnh mang giá trị và tạo tác động xã hội thông qua kiến tạo nền tảng cơ sở và nguồn lực tốt nhất phục vụ chiến lược đổi mới sáng tạo của Việt Nam, phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trong kết nối vận động nguồn lực toàn quốc, đã và đang hiện thực hóa các văn bản, chính sách, chủ trương, nghị quyết của Đảng và Nhà nước về đổi mới sáng tạo và kết nối, hỗ trợ, đồng hành cùng doanh nghiệp trong công cuộc ứng dụng KH&CN vào sản xuất, kinh doanh, đặc biệt là trong lĩnh vực kinh tế ngành nông nghiệp.