Một số trận đánh tiêu biểu tại Hà Nội ngay sau ngày toàn quốc kháng chiến (phần 1)

Cùng nằm trong loạt trận chủ động tiến công địch là trận đánh vào nhà Đêlevô, diễn ra từ ngày 19 đến 23 tháng 12 năm 1946. Nhà Đêlevô là một ngôi nhà hai tầng kiên cố ở số 9 phố Cát Linh. Địch ở đây có một tiểu đội được trang bị toàn tiểu liên, lựu đạn. Đây là một ổ chiến đấu độc lập kiêm một cơ sở hậu cần nhỏ của Pháp. Để tiêu diệt địch, ta sử dụng Trung đội 57 thuộc Đại đội 27, Tiểu đoàn 523 cùng một trung đội tự vệ. Trung đội 57 của ta đã ém sẵn trong nhà cụ Phan Kế Toại ở phố Bích Câu, cách nhà Đêlevô khoảng 200m. 

Lúc 20 giờ 3 phút ngày 19 tháng 12 năm 1946, khi toàn bộ hệ thống đèn thành phố vừa tất, pháo bắn vào thành, ta triển khai lực lượng. Một khẩu đại liên của ta được bố trí ở bãi trống phía bắc đường đối diện với nhà Đêlevô. Lực lượng Vệ quốc đoàn và tự vệ hình thành thế bao vây áp sát ngôi nhà. Bất ngờ, ta khai hỏa đại liên bắn vào vị trí địch. 

Địch dùng hỏa lực từ các nhà Đêlevô bắn trúng xạ thủ, vô hiệu hóa khẩu đại liên của ta. Ta tìm cách phá cửa nhưng không được. Địch co lên gác cố thủ. Một tiểu đội leo lên mái nhà, phá ngói ném lựu đạn và bắn xuống, đồng thời gọi hàng. Lựu đạn nổ trên trần nhà nên không diệt được địch. Chỉ một tên Pháp và một Việt gian mang theo tiểu liên ra hàng. Bọn còn lại vẫn ngoan cố chống cự. Ủy ban Kháng chiến Liên Khu 3 chi viện một quả bom đặt dưới chân tường nhà nhưng bom không nổ. Trận chiến đấu kéo dài đến gần sáng, ta phải rút ra để bao vây địch ở ngoài.

Sáng 20 tháng 12, địch cho xe thiết giáp và bộ binh từ trong thành ra giải vây cho nhà Đêlevô. Ta tiếp tục điểm hỏa quả bom chôn sẵn, nhưng bom vẫn không nổ. Khẩu bazôka cơ động bố trí gần đấy bắn cháy xe thiết giáp địch, buộc lực lượng phản kích của chúng phải tháo chạy. Thế giằng co tiếp diễn trong ngày 20, 21 và 22. 

Đến sáng 23 tháng 12, một xe tăng, một xe thiết giáp của địch từ sân bóng Cột Cờ ra chốt ở ngã tư Hàng Bột - Cát Linh, dùng súng máy bắn dọc hai phố. Chiều 23, lợi dụng lúc có xe tăng chốt giữ, địch ở nhà Đêlevô đã lên một chiếc xe cứu thương cắm cờ Hồng thập tự, bất ngờ nổ máy chạy thoát vào thành. Ta làm chủ nhà Đêlevô.

Cũng trong đợt thứ nhất, trận tập kích địch ở nhà dầu Shell diễn ra ngày 25 tháng 12 năm 1946 là một trong những trận đánh tiêu biểu của lối đánh tập kích. Trước khi kháng chiến bùng nổ, nhà dầu Shell là nơi ta và địch mỗi bên bố trí một tiểu đội canh gác. Đây là kho chứa xăng dầu lớn, gồm một dãy nhà 5 gian một tầng và có một bồn lớn chứa khoảng 2 đến 3 tấn xăng dầu cùng một số thùng phuy 200 lít. 

Phía sau có bãi rộng đường ray để đưa xăng dầu vào. Phía trước là sân rộng có hàng rào cột bê tông căng dây thép gai. Mặt tiền ở phía Bắc, quay ra đường Khâm Thiên, có hai bốt gác xây bằng gạch. Phía Tây là ao nước dài. Phía Nam là bãi trống. Phía Đông là đường xe lửa, đường Hàng Lọng, hãng ô tô Trường Xuân và hiệu chế Phú Xuân. Theo đường Hàng Lọng lên phía Bắc là ga Hàng Có nơi ta và địch cùng có lực lượng chốt giữ.

Ngay đêm 19 tháng 12, ta sử dụng Đại đội 27 Tiểu đoàn 523 với ý định bất ngờ tập kích diệt địch đồng loạt ở nhà ga và nhà dầu Shell. Khoảng nửa đêm, Trung đội 51 Đại đội 27 cùng một trung đội tự vệ áp sát nhà dầu Shell, bắn súng ném lựu đạn, nhưng không phá được cổng. Địch dùng hỏa lực chống trả mãnh liệt. Khoảng 45 phút sau, chúng đưa xe thiết giáp tăng viện, bắn vào phía sườn khiến ta phải rút.