Trí tuệ sáng ngời, tấm lòng cao đẹp (Viết về Đại y tôn Hải Thượng Lãn Ông 1724-1791) (Phần 2 và hết)

Mùa đông năm Canh Tuất (1790), Lãn Ông đã tới gần tuổi 70. Ở vào độ hiếm”, ông bắt đầu cảm thấy sức khoẻ giảm sút. Không dám xông tuổi “xưa nay váo đi chữa bệnh ở nhiều nơi như trước, ông chỉ khám và chữa bệnh tại nhà. Ngoài giờ làm việc, ông thường cùng bạn hữu vui thú đàn nhạc, thưởng nguyệt, ngâm thơ và tranh thủ biên soạn y văn, lòng còn ôm ấp hoài bảo đem những kinh nghiệm quý báu của mình truyền lại cho thế hệ mai sau. Nhưng cái rét ghê gớm của mùa đông năm ấy đã ngăn cản những dự định tốt đẹp của ông.

Một buổi chiều cuối đông mưa phùn. Gió bấc từng cơn rít qua khe cửa, lùa vào đình Tối Quảng, nơi Lãn Ông ngồi đọc sách. Ông vội đứng dậy đi vào nhà, cảm thấy trong người khó chịu, họ giật từng hồi, khạc ra đờm đặc...

Tuy vậy, buổi tối, bên ngọn đèn dầu trong thư phòng, người dân ở Bầu Thượng vẫn thấy một ông già có chòm râu thưa dài và mái tóc bạc để xoã đến vai như một ông tiên đang ngồi cặm cụi ghi chép. Hình như làm việc đã là một thói quen, một nhu cầu không thể thiếu trong cuộc đời của ông già tự xưng là Ông Già Lười này.

Nhưng đến một sáng đầu xuân, ngày 12 tháng Giêng năm Tân Hợi (1791), thì thói quen đó vĩnh viễn không bao giờ còn thực hiện được nữa. Sau mấy ngày vui cái Tết cuối cùng của cuộc đời mình, với kiến thức y học uyên bác, Lãn Ông linh cảm thấy sự chẳng lành đang đến với mình. Ông lên giường nằm, nhắm mắt nhưng không sao ngủ được, niềm đau nhân thế vẫn canh cánh bên lòng.

Đúng sáng hôm Rằm tháng Giêng, khi vợ con trong nhà đang làm lễ cúng gia tiên, thì Lãn Ông thiếp đi, không còn hay biết gì nữa. Mọi người đổ sâm cho ông, ông chỉ mở mắt nhìn khắp nhà mà chẳng nói được lời nào. Rồi ông từ biết cõi đời này trên quê mẹ, thôn Bầu Thượng, xã Tĩnh Diệm, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh trong niềm thương xót và biết ơn vô hạn của gia đình và bà con làng xóm.

Ánh nắng dịu nhẹ của một buổi sáng đầu xuân chiếu vào phòng dát vàng lên khuôn mặt hiền từ, nhân hậu của ông...

Đã hơn hai trăm năm trôi qua kể từ ngày Hải Tượng Lãn Ông Lê Hữu Trác có những bước phát triển vô cùng mạnh mẽ, nhưng lịch sử Việt Nam sẽ mãi mãi qua đời, đất nước Việt Nam đã trải qua bao thăng trầm và nền y học Việt Nam đã không bao giờ có thể quên công lao to lớn của Lãn Ông đối với sự phát triển của y học nước nhà.

Hải Thượng Lãn Ông là sự kết tinh truyền thống vẻ vang của nền văn hóa Việt Nam. Bộ sách Hải thượng y tông tâm lĩnh gồm 28 tập, 66 quyển, do ông biên soạn trong 30 năm trời, là cả một kho tàng kinh nghiệm vô cùng quý báu cho tất cả những người làm công tác y tế ngày nay.

Bài học mà Lãn Ông truyền lại cho đời sau là vô cùng phong phú và sâu sắc. Đó là những bài học về lý tưởng tiến bộ và hoài bão tốt đẹp, về tình yêu nghề nghiệp tha thiết, về tinh thần phục vụ bệnh nhân vô điều kiện, về thái độ thận trọng và khiêm tốn, về quan hệ đồng nghiệp cao cả và về một quan niệm đạo đức y học trong sáng, cao thượng...Mặc dù đã qua đời hơn hai trăm năm nhưng tên tuổi và sự nghiệp, tâm hồn và trí tuệ của Hải Thượng Lãn Ông vẫn còn mãi mãi sống trong lòng những người thầy thuốc và nhân dân Việt Nam, tài năng và đức độ của ông vẫn như một ngôi sao sáng, lấp lánh giữa bầu trời y học nước nhà. Bởi vì, đúng như lời nhận định của Cố giáo sư Hồ Đắc Di, Nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Y khoa Hà Nội, Nguyên Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam: “Hải Thượng Lãn Ông là một bậc thiên tài kiệt xuất của nền y học Việt Nam”.

Như vậy Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác sẽ còn sống mãi với non sông trường cửu.